Toename in meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld maakt ingrijpen nodig
Er was tussen 2020 en 2022 een toename van 37 procent in het aantal meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. Die toename is veroorzaakt door meer aandacht voor het probleem, onder andere in de media, door campagnes en door nieuwe wet- en regelgeving. Het maakt dat slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld niet altijd (direct) professionele hulp kunnen ontvangen wanneer zij dat nodig hebben. Om deze groeiende groep te helpen zijn aanpassingen in het hulpaanbod en de organisatie daarvan nodig. Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld Mariëtte Hamer adviseert daarom in een vandaag verschenen advies naast specialistische hulp te investeren in laagdrempelig hulpaanbod, en meer samenwerking tussen hulpverleningsorganisaties.
Het advies werd aangevraagd door de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Justitie en Veiligheid, omdat zij graag wilden weten hoe het aantal meldingen zich ontwikkeld heeft en welk effect te verwachten is van het Nationaal Actieprogramma Aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. Voor haar advies heeft de Regeringscommissaris het Verwey-Jonker instituut gevraagd om de meldingen in kaart te brengen bij het Centrum Seksueel Geweld, Centrum Veilige Sport Nederland, Helpwanted, Slachtofferhulp Nederland, Veilig Thuis en Fier. Bij alle organisaties is er sprake van een stijging in de meldingen. Bij het Centrum Seksueel Geweld was de toename het grootst. Voor de komende jaren is de prognose dat deze trend zal doorzetten: naar verwachting ontvangen de onderzochte instanties in 2025 83% meer meldingen dan in 2020. De organisaties maken zich ook zorgen over hoe ze deze stijging het hoofd kunnen bieden.
Hulpaanbod verrijken
De toename van het aantal mensen dat zich meldt heeft mogelijk consequenties voor de beschikbaarheid specialistische GGZ, waar op dit moment al sprake is van oplopende personeelstekorten en wachtlijsten. Maar deze relatief zware hulp is niet voor iedereen nodig. Daarom moet er volgens Hamer naast de specialistische GGZ geïnvesteerd worden in de uitbreiding van alternatieve, meer laagdrempelige vormen van hulp. Hamer: “De behoeftes van slachtoffers lopen uiteen. Hier zit veel potentie om een grote groep mensen te helpen. Je kunt denken aan digitale zorg, groepsbehandelingen, meer inzet van ervaringsdeskundigheid en lotgenotencontact. Het zijn meer schaalbare vormen die de pieken in de hulpvragen beter kunnen opvangen.”
Ontwikkelingen op langere termijn
Het kabinet presenteerde begin 2023 het Nationaal Actieprogramma Aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld . De verwachting is dat de maatregelen in het actieprogramma er op de lange duur voor gaan zorgen dat het aantal meldingen zal dalen door alle inzet op preventie en betere ondersteuning in de eigen omgeving.
Snel opschalen bij meer meldingen
De onderzochte organisaties ontvangen verschillende financieringsstromen om hun taken uit te voeren, bijvoorbeeld van het Rijk, van gemeenten en van private partijen. Deze versnipperde financiering moet helderder worden. Hamer noemt de huidige budgetten “de ondergrens”: “Extra middelen moeten snel beschikbaar zijn in het geval van piekbelasting die organisaties nu budgettair niet kunnen opvangen. Dat deze pieken er zijn zagen we bijvoorbeeld toen de rechtszaak van Ali B. werd behandeld: het leidde direct tot extra hulpvragen. Het is heel belangrijk dat mensen die om
hulp vragen goed en snel geholpen worden. Seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld heeft een grote impact op slachtoffers. Schuldgevoel en schaamte kan ervoor zorgen dat ze verder in een isolement komen en professionele (psyschische) hulp mijden. Contact met lotgenoten of met een ervaringsdeskundige kan in zo’n geval ook voorkomen dat specialistische ggz nodig is in een later stadium.”
Samenwerking tussen organisaties
Daarnaast ziet Regeringscommissaris Hamer dat de samenwerking en efficiëntie in het zorglandschap beter kan: “Er lopen verschillende initiatieven die moeten zorgen voor betere toeleiding van mensen naar de juiste vorm van hulp. Als mensen tijdig passende hulp krijgen kan worden voorkomen dat er meerdere lange trajecten nodig zijn. Deze initiatieven verdienen dus alle steun.”
