Regeringscommissaris: meer aandacht nodig voor seksueel grensoverschrijdend gedrag in de zorg
De zorg is één van de sectoren waar seksueel grensoverschrijdend gedrag het meeste voorkomt en daar zouden we het meer over moeten hebben, vindt Regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld Mariëtte Hamer. Ze maakte een podcastaflevering over dit onderwerp, en gaat de komende tijd verder in gesprek om het onderwerp in de sector aan te kaarten.
Hamer: “Seksueel grensoverschrijdend gedrag komt in de zorg niet alleen voor tussen collega’s, maar óók van patiënt naar zorgverlener en van zorgverlener naar patiënt.” Over dat laatste luidde de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd onlangs de noodklok: die ontvangt wekelijks meldingen over seksueel grensoverschrijdend gedrag door zorgverleners, vooral binnen de geestelijke gezondheidszorg en de forensische zorg. In deze sectoren steeg het aantal meldingen in de afgelopen drie jaar met zo’n 20 procent.
Uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden van TNO en het CBS blijkt dat één op de tien zorgmedewerkers in het afgelopen jaar te maken heeft gehad met ongewenste seksuele aandacht. Eerder bleek al dat dit vooral mbo-verpleegkundigen treft: 1 op de 3 kreeg in het voorgaande jaar ongewenste seksuele aandacht van een patiënt. Hamer pleit voor meer onderzoek om erachter te komen hoe vaak en in welke vormen het precies voorkomt.
In de nieuwste aflevering van haar podcast Alles op Tafel, waarin Hamer samen met co-host Sahil Amar Aïssa aan een steeds wisselende tafel het gesprek voert over seksueel grensoverschrijdend gedrag, vindt het gesprek plaats aan de operatietafel. Met huisarts en seksuoloog (NVVS) Peter Leusink en chirurg Maarten Lijkwan bespreekt Hamer welke factoren een voedingsbodem vormen voor seksueel grensoverschrijdend gedrag in de medische zorg, zoals de steile hiërarchische ladder die je als jonge arts moet beklimmen, de 24/7 bubbel waarin je werkt met elkaar en de druk en emoties rondom operaties. Ook bespreken zij hoe zorg verlenen op gespannen voet kan staan met het beschermen en bewaken van je grenzen als zorgverlener.
Lijkwan heeft in het ziekenhuis waar hij werkt, het Albert Schweitzer Ziekenhuis in Dordrecht, de problemen rondom seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen collega’s aangekaart. Eerst onder zijn medechirurgen, en vervolgens bij de Raad van Bestuur. Hij vertelt over de ontwikkeling die hij zelf doormaakte toen hij eenmaal een gearriveerd medisch specialist was: “Het ziekenhuis kent een hele sterke hiërarchische structuur. Ik voelde me de laatste jaren pas veilig en zeker genoeg om me uit te spreken.”
Leusink, die zich al lang met seksueel grensoverschrijdend gedrag bezig houdt, ervaart de artsenwereld als een besloten wereld, een soort gilde: “Je bent voortdurend afhankelijk om verder te komen binnen een organisatie. Onder medisch specialisten is het ons kent ons, wat leidt tot een soort misplaatste loyaliteit. Wanneer je een probleem als dit aankaart, zegt men: pas op dat je de groep niet beschadigt.” Hij doet een oproep aan de KNMG, de koepelorganisatie voor artsen, om verder invulling te geven aan het adagium ‘het mag niet, het mag nooit’ dat in de medische wereld geldt ten aanzien van seksueel grensoverschrijdend gedrag door zorgprofessionals. Hamer noemt die uitspraak een beginpunt: ze gaat de komende tijd kijken hoe de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag in de sector tot nu toe van de grond komt. Ze wil in gesprek met verschillende beroepsverenigingen en opleidingen om te bekijken wat er nodig.
Hamer: “In de zorg werkt men vanuit het principe ‘zorg dragen voor een ander’. Dat wil ik aanwenden om seksueel grensoverschrijdend gedrag aan te pakken en het gesprek over het respecteren van elkaars grenzen op gang te brengen. Hierdoor worden zorgrelaties veiliger en aangenamer voor zowel zorgmedewerkers als patiënten. De zorgsector kan hierin een voorbeeldfunctie vervullen.”
De podcast Alles op Tafel is vanaf 4 juli 2023 te beluisteren via Spotify en alle andere podcastapps.